Netwerk Groene Bureaus

netwerk groene bureaus
brancheorganisatie voor kwaliteitsbevordering en belangenbehartiging

Het Netwerk Groene Bureaus is de brancheorganisatie voor ecologisch advies en onderzoek. Honderd adviesbureaus werken daarin samen aan kwaliteitsbevordering en belangenbehartiging. Het Netwerk Groene Bureaus vertegenwoordigt driekwart van de ecologische adviseurs bij adviesbureaus.

Binnen de branche van adviesbureaus voor ecologisch advies en onderzoek voorziet het Netwerk Groene Bureaus (NGB) in kwaliteitsborging van zijn leden. Het NGB is de brancheorganisatie voor kwaliteitsbevordering en belangenbehartiging van adviesbureaus voor ecologisch advies en onderzoek. De doelstelling van 'kwaliteitsbevordering' komt voort uit de basisgedachte dat kwaliteit altijd beter kan; de doelstelling 'belangenbehartiging' uit de basisgedachte dat bureaus alleen kwaliteit kunnen leveren als de werkomstandigheden dat toestaan. Ongeveer honderd adviesbureaus (leden en kandidaten voor het lidmaatschap) werken binnen het NGB samen om deze doelstellingen te realiseren. Deze bureaus vormen een substantieel deel van de markt van adviesbureaus op het gebied van natuur.

De kwaliteit van advisering is niet vanzelfsprekend. Concurrentie tussen adviesbureaus is aanzienlijk wat tarieven onder druk zet met het risico van kwaliteitserosie. Late of onzorgvuldige opdrachtverlening kan leiden tot slechte omstandigheden voor het uitvoeren van benodigd onderzoek (haastwerk). Opdrachtgevers zetten vanuit hun specifieke belangen bureaus soms onder druk om kwalitatief minder goed onderzoek te doen of de uitkomsten van het onderzoek te manipuleren.

Kritiek
Bureaus die adviseren in relatie tot natuurwetgeving en maatschappelijke activiteiten, ondervinden van tijd tot tijd kritiek op hun functioneren. Met enige regelmaat stellen natuur- en milieufederaties, lokale natuurbeschermingsgroepen en anderen dat de advisering onvoldoende is om de natuurwaarden adequaat te beschermen, zie onder meer https://www.npo.nl/de-monitor/07-05-2017/KN_1689723. Het NGB verwelkomt de kritische benadering van adviesbureaus als bijdrage aan de kwaliteit van de branche van adviesbureaus voor ecologisch advies en onderzoek: de kritische benadering biedt mogelijkheden om te leren.

De kritische benadering past bij de maatschappelijke functie van deze adviesbureaus die werken aan het verbinden van meerdere maatschappelijke doelen waaronder economisch ontwikkeling, wonen, werken en kwaliteit van de leefomgeving. Maatschappelijke spanningen tussen deze verschillende doelen vertalen zich in een kritische opstelling van belanghebbenden. Adviesbureaus voor ecologisch advies en onderzoek zitten midden in dat spanningsveld. Ze zijn zelf geen natuurbeschermers en ook geen facilitators van natuurschadelijke ontwikkelingen; zij dragen zorg voor de invulling van de maatschappelijk gewenste doelen. De kritische benadering door belanghebbenden bewaakt de balans tussen alle maatschappelijke doelen. Deze balans krijgt deels vorm via wetgeving en deels via maatschappelijk debat. De kritische benadering past ook in de tijdgeest waarin de objectiviteit van deskundigen as such ter discussie staat.

Twee niveaus van kritiek
Het geuite gebrek aan vertrouwen kent twee niveaus: gebrek aan vertrouwen in de intenties van bureaus en gebrek aan vertrouwen in de deskundigheid van bureaus. Certificering en protocollering worden vaak aangedragen als mogelijkheden om vertrouwen te bieden.

- Werken aan vertrouwen
Tegenover het gebrek aan vertrouwen in de intenties van bureaus plaatst het NGB zijn gedragscode; niet-integer adviseren leidt tot royement of weigeren van het lidmaatschap. Onderlinge sociale controle bewaakt, samen met de klachtenprocedure, de integriteit van de leden. Sociale controle is sterk aanwezig: bureaus werken onderling in wisselende combinaties veel samen en werken vaak na elkaar aan eenzelfde project waarbij zij elkaars producten gebruiken. Niet integer werken zou voor heel veel collegabureaus grote consequenties hebben. Het NGB steunt integer werken ook door 'ethisch consult' aan te bieden om dilemma's te kunnen bespreken en met regelmaat discussies over integriteit te initiëren.

Certificering en protocollering dwingen geen zuiverheid van intenties af. Ook een andere werkwijze, zoals werken met het vierogenprincipe, zullen gebrek aan vertrouwen niet kunnen wegnemen omdat die voortkomt uit de specifieke maatschappelijke positie van adviesbureaus: zij werken in het spanningsveld van de maatschappelijke afweging tussen meerdere doelen zoals economische ontwikkeling, wonen, werken en kwaliteit van de leefomgeving. In dit spanningsveld, grotendeels gereguleerd door regelgeving, zullen altijd discussies over intenties blijven plaatsvinden. Naar de ervaring van het Netwerk Groene Bureaus worden deze discussie vooral gevoed doordat belanghebbende partijen alle oorzaken die er toe leiden dat hun doel niet wordt bereikt (waaronder menselijke fouten die - ook binnen de branche van adviesbureaus voor ecologisch advies en onderzoek - worden gemaakt, natuuronvriendelijke afwegingsformules binnen de regelgeving, gebrek aan wettelijke bescherming van natuurwaarden) al snel interpreteren als het gevolg van onzuivere intenties van de adviseur. Die fundamentele menselijke eigenschap zal altijd in de discussies een rol blijven spelen.

- Werken aan zekerheid
Tegenover het gebrek aan vertrouwen in deskundigheid plaatst het Netwerk Groene Bureaus meerdere vormen van kwaliteitsborging waaronder met nadruk de klachtenprocedure. Daarmee wil het Netwerk Groene Bureaus bijdragen aan het vertrouwen in de branche.

Bureaus die zijn aangesloten bij de brancheorganisatie bieden deskundigheid doordat het lidmaatschap verplicht tot
  • het volgen van de gedragscode van het Netwerk Groene Bureaus die aangeeft op welke wijze de leden deskundig, verantwoord, respectvol en integer adviseren op het gebied van natuur en landschap;
  • voldoen aan de kwaliteitseisen van het Netwerk Groene Bureaus bij aanmelding voor het lidmaatschap (via toetsing);
  • gedurende het lidmaatschap blijven voldoen aan de kwaliteitseisen (via ledentoetsing);
  • verplichte deelname aan de klachtenprocedure van het Netwerk Groene Bureaus die open staat voor leden en niet-leden (zoals opdrachtgevers en maatschappelijke organisaties);
  • verplichting tot gebruik van door deskundigen erkende methoden zoals het door het NGB ontwikkelde Vleermuisprotocol;
  • verplichting tot het gebruik van productdefinities en
  • voldoen aan specifieke opleidingseisen.
Aangesloten bureaus werken continu aan hun deskundigheid via kennisbijeenkomsten en onderlinge uitwisseling van ervaringen.

Niet voldoen aan de verplichtingen leidt tot sancties en zonodig tot het weigeren of beëindigen van het lidmaatschap.

Meer zekerheid door protocollering
Het Netwerk Groene Bureaus heeft protocollen ontwikkeld en werkt aan verdere protocollering.

De huidige protocollering van het Netwerk Groene Bureaus is gericht op de kernprocessen van de advisering in relatie tot natuurwetgeving: het vaststellen van de aanwezigheid/afwezigheid van beschermde natuurwaarden. Het Netwerk Groene Bureaus ontwikkelde daarvoor samen met de Zoogdiervereniging het Vleermuisprotocol dat beschrijft welk onderzoek nodig is om de kans op aanwezigheid van vleermuizen vast te stellen voor ruimtelijke ordeningsprocedures. Voor andere soortgroepen zijn ook dergelijke protocollen uitgebracht.

Andere processen in de advisering zoals het opstellen van een 'quickscan' en het uitvoeren van 'nader onderzoek' zijn niet via uitvoeringsprotocollen voorgeschreven maar worden op hun inhoud en volledigheid gedefinieerd ('productdefinities'). Uitvoeringsprotocollen op het niveau van het proces van advisering leiden tot een keurslijf dat geen recht doet aan de verscheidenheid aan mogelijke situaties in de praktijk. Standaardisering van processen zoals in bijvoorbeeld de bodembranche of laboratoriumsituaties is in de complexe ecologie niet mogelijk. In de ecologie is de benadering 'welke informatie is in deze situatie relevant' effectiever dan de benadering 'is de standaardchecklist afgewerkt'.

Het Netwerk Groene Bureaus werkt in samenspraak met erkende externe deskundigen en controleerbaar voor derden aan protocollen en productdefinities. Het Netwerk Groene Bureaus verkiest daarmee het borgen van de inhoud van het product (d.w.z. een inhoudelijke vorm van certificering) boven het borgen van het doorlopen proces (d.w.z. procesgerichte certificering) zoals in ISO 9001 waarin wordt gestuurd op procesresultaten aan de hand van prestatie-indicatoren. Immers, een goed verlopen proces kan leiden tot inhoudelijke foutieve uitkomsten.