12 april 2018
De gedragscode 'Natuurinclusief renoveren' voldoet niet aan de Wet natuurbescherming. Het Netwerk Groene Bureaus had een lange lijst bezwaren tegen de ontwerp-gedragscode. Deze zijn niet allemaal weggenomen bij de goedkeuring door het ministerie van LNV in december 2017. Het NGB geeft zijn leden nu een handelwijze mee om bij toepassing van de gedragscode de instandhouding van beschermde soorten beter te borgen.
De gedragscode is ontwikkeld om negatieve effecten op beschermde soorten te voorkomen bij de Nul-op-de-meter renovatie van jaarlijks 300.000 woningen. Omdat de voorgestelde werkwijze echter zou leiden tot aantasting van de instandhouding van de zeldzamere soorten beschermde vleermuizen, adviseerde het NGB negenentwintig aanpassingen. Ook gaf de brancheorganisatie aan zijn leden het gebruik van een ongewijzigde gedragscode te zullen ontraden. Advisering die kan leiden tot wetsovertreding en stillegging van projecten bij handhaving voldoet niet aan de kwaliteitseisen die het NGB aan zijn leden stelt.
Gedragscode nog negatief effect
Toepassing van de goedgekeurde gedragscode sluit negatieve effecten op beschermde zeldzame vleermuizen niet uit. De gedragscode schrijft een te beperkt onderzoek voor en gaat daarmee voorbij aan inventarisatieprotocollen die door de overheid zelf worden voorgeschreven. In haar reactie stelt minister Schouten: "Soms past de werkwijze van de protocollen niet bij de werkwijze van de gedragscode, dan wordt van de protocollen afgeweken." Dit kan omdat met het creëren van meer verblijfplaatsen de toekomstige situatie gunstiger zou zijn dan nu, stelt het ministerie. Het NGB vindt dat zonder goed onderzoek vooraf niet duidelijk kan zijn voor welke soorten verblijfplaatsen nodig zijn, en op welke plek. De in de gedragscode voorgeschreven maatregelen zijn namelijk maar voor een beperkt aantal van de 17 in Nederland voorkomende vleermuissoorten geschikt.
De gedragscode gaat ervan uit dat aanvullend onderzoek alleen nodig is als bestaande literatuur of het verplichte éénmalige onderzoek ter plaatse positieve aanwijzingen geeft voor bijzondere situaties. Bijzondere situaties zijn onder meer de mogelijke aanwezigheid van zeldzame soorten vleermuizen, massawinterverblijfplaatsen en grote kraamverblijfplaatsen. Zonder aanwijzingen daarvoor zijn aanvullend onderzoek en maatregelen niet nodig, aldus de gedragscode. De kennis over van zeldzamere soorten en hun verspreiding die nu voorhanden is, is echter te marginaal om bijzondere situaties op basis van bestaande literatuur te kunnen bepalen en een éénmalig bezoek kan niet volstaan om bijzondere situaties daadwerkelijk in beeld te krijgen.
Handelwijze voor NGB-leden
Het NGB geeft haar leden als handelwijze mee om alleen af te zien van aanvullend onderzoek als bijzondere situaties volledig en expliciet zijn uit te sluiten Dit houdt in dat niet alleen de aanwezigheid van waargenomen bijzondere situaties wordt geregistreerd maar ook dat expliciet moet worden aangetoond dat er géén sprake is van een bijzondere situatie. Uitsluiten vergt een andere manier van kijken bij het uit te voeren onderzoek. Ter ondersteuning van zijn leden heeft het NGB aangegeven in welke regio's zich bijzondere situaties kunnen voordoen. De gegeven handelwijze was één van de aanpassingen van de gedragscode die het NGB voorstelde.
Tevens adviseert het NGB zijn leden om opdrachtgevers te wijzen op de risico's van toepassing van de gedragscode. Bij geconstateerde overtreding van de Wet natuurbescherming kan een project worden stilgelegd als de gedragscode alsnog in een gerechtelijke procedure wordt afgewezen. De gegeven handelwijze leidt tot een betere borging van de instandhouding van beschermde soorten en daarmee tot meer zekerheid dat de opdrachtgever de wet niet overtreedt.
Suggesties deels overgenomen
Een aantal suggesties van het NGB is wel opgenomen in de definitieve gedragscode, onder meer met betrekking tot de opzet van een degelijk monitoringplan, het beperken van de gedragscode tot specifieke ingrepen en het concretiseren van een aantal gestelde eisen. Verder zijn suggesties overgenomen over de kwaliteit van te nemen maatregelen om het doden of verwonden van beschermde soorten tijdens de uitvoering zo veel mogelijk te voorkomen.
De handelwijze is hier beschikbaar.