17 jan 2025
Het kabinet stelt voor ‘eDNA als erkende maatregel‘ als aanvullende onderzoeksmethodiek op te nemen in de Omgevingsregeling. Analyses van het Vleermuisvakberaad en de NGB-werkgroep eDNA tonen aan dat toepassing van de maatregel op de nu voorgestelde wijze ecologisch en juridisch niet verantwoord is. Uit het onderzoek voor de onderbouwing van de maatregelen zijn verkeerde conclusies getrokken. Tevens ontbreken randvoorwaarden om de maatregel veilig en succesvol toe te passen. Het Netwerk Groene Bureaus wijst het invoeren van ‘eDNA als erkende maatregel’ in de huidige vorm om die reden af.
De voorgestelde maatregel heeft tot doel de na-isolatie in het kader van de energietransitie te versnellen. Het voorstel geeft geen invulling aan het zorgvuldigheidsbeginsel. Er wordt gefocust op sneller en goedkoper na-isoleren, ten koste van het borgen van de verplichtingen ten aanzien van natuurbescherming die de overheid in nationale en internationale wetten en verdragen is aangegaan.Het Netwerk Groene Bureaus is voorstander van innovatie en het ontwikkelen van nieuwe onderzoekstechnieken die (veld)onderzoeken beter, eenvoudiger en efficiënter maken. Dat komt de kwaliteit van het onderzoek ten goede en verlaagt de (maatschappelijke) kosten die daarmee gemoeid zijn. Zo wordt eDNA al vrij algemeen gebruikt voor het aantonen van de aan- of afwezigheid van verschillende aquatische diersoorten, zoals de grote modderkruiper. Voorwaarde voor het toepassen van nieuwe technieken is dat deze voldoende wetenschappelijke zekerheid geven over de aan- of afwezigheid van soorten. De nu voorgestelde toepassing van eDNA voor het uitsluiten van de aanwezigheid van (vleermuis)soorten in de thermische schil van gebouwen heeft op dit moment helaas nog niet de vereiste wetenschappelijke zekerheid.
In de voorgestelde ministeriële regeling wordt verondersteld dat uit onderzoeken blijkt dat de eDNA methode een bewezen effectieve methode is om ‘de aanwezigheid van [alle soorten] vleermuizen in of het gebruik door vleermuizen van de thermische schil [dus alle buitenste gebouwdelen] van een gebouw’ jaarrond vast te stellen. De gegeven onderbouwing van de maatregel is echter onjuist. In de onderzoeken is weliswaar voldoende bewezen dat de eDNA methodiek betrouwbaarder is dan het huidige protocollair onderzoek voor het detecteren van zomer- en paarverblijfplaatsen van gewone- en ruige dwergvleermuis in de spouw van grondgebonden woningen in de zomerperiode maar in het voorstel zoals het nu voorligt, zal de regeling jaarrond worden ingezet voor detectie van verblijfplaatsen van andere soorten vleermuizen en voor andere typen verblijfplaatsen in andere gebouwdelen. Uit de voorliggende onderzoeken blijkt niet dat de eDNA methodiek werkt voor detectie van verblijfplaatsen van alle soorten vleermuizen en ook niet dat de methode jaarrond betrouwbaar ingezet kan worden. Daarnaast is de eDNA methode niet getest en ontworpen voor detectie van vleermuisverblijfplaatsen in de gehele thermische schil van een gebouw. Zolang deze zaken niet zijn onderzocht vormt een grootschalige (landelijke en jaarronde) inzet van de eDNA methode een groot risico voor vleermuizen.
Ook geldt dat voor de inzet van de methode kaders en randvoorwaarden nodig zijn om risico’s te beperken en de kwaliteit van bemonstering en analyse te garanderen. De voorgestelde regeling bevat echter nauwelijks dergelijke toepassingskaders.
Hoewel kansrijk om de aanwezigheid van twee soorten (gewone- en ruige dwergvleermuis) in een spouwmuur aan te tonen is het juridisch benodigde uitsluiten van aanwezigheid van beschermde soorten met deze methode niet mogelijk. Toepassen van deze maatregel zal dan ook tot juridische procedures leiden, met uiteindelijk extra vertraging van na-isolatie en teleurstelling bij betrokken partijen.
De analyses van het Vleermuisvakberaad en de NGB-werkgroep eDNA zijn beschikbaar op
www.netwerkgroenebureaus.nl/download/Reactie-Vleermuisvakberaad-interconsultatie-Wijziging-Omgevingsregeling-eDNA-als-erkende-maatregel-16-jan-2025.pdf
en
www.netwerkgroenebureaus.nl/download/Reactie-werkgroep-eDNA-NGB-internetconsultatie-Wijziging-Omgevingsregeling-eDNA-als-erkende-maatregel-16-jan-2025.pdf